Lochin

2.1.1 Хөтөлбөрийн танилцуулга
2.1.2

Монголын эртний уран зохиол

 1006      1кр цаг
2.1.3

Эрх зүйн зохицуулалт

 Сургуулийн эрдмийн зөвлөлийн хурлаар хэлэлцээд бүх ангид ерөнхий суурь хичээл болгон үзэж байна.
2.1.4

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт

 Монголчууд балар эрт цагаас эхлээд алтан зохиолын “Гэсэр” “Жангар”-аас эхлээд “МНТ” түүнээс салбарласан 6 янзын Алтан товч, Шар тууж, Эрдэнийн товч, Асрагч нэртийн түүх, Болор толь, Болор эрих, Эрдэнийн эрих, Арван буянт номын цагаан түүх, Ганга-ын урсгал зэрэг түүхэн уран зохиолын олон арван дурсгалт бичиг, Багмай хатны тууж, Нарангэрэлт дагины тууж, Эндүүрэл хааны тууж, Убаши Хунтайжын тууж, Хув Нагваралын тууж зэрэг олон тууж, 13-14-р зууны үед Гурван зуун тайчуудыг дарсан домог, Аргасун хорч/хуурч/-ын домог, Өнчин хөвгүүний цэцэлсэн шастир, Алтан ордны үйсэн дээрхи бичиг, Чингисийн хоёр эр загалын тууж зэрэг новелл зохиолууд, Мандухай сэцэн хатны домог, Зургаан түмэн Монголын магтаал, Ёст хаан Юн Логийн домог, Гүрбэлжингоо хатны домог зэрэг олон домгийн бүтээл туурвиж үлдээсэн юм.

Монголчуудын дундаас Сүмбэ хамба Иш балжир, Хайдав хамба, Цахар гэвш, Лувсанчүлтэм хуульч Сандаг, Д.Равжаа, Ванчинбалын Инжинаш зэрэг олон бичгийн мэргэд төрсөн юм. Энэ бүхнийг тоймлон Монголын эртний уран зохиол хичээлийн хөтөлбөрт оруулсан болой.
2.1.5

Хөтөлбөрийн үндэслэл

 Монголчууд урт түүхийнхээ туршид бүтээсэн аман болон бичгийн дурсгалт бичгүүд, эрдэмд гэгээрсэн бичгийн их хүмүүсийн бүтээл туурвилыг Монгол хүн бүрт тэр дундаа соёл урлагийн ажилтнууд зайлшгүй мэдэж, бүтээл туурвилдаа ашиглаж чаддаг байх нь өнөө цагийн соёлт хүний мэдлэгийн анхны алхам болдог учраас КУДС-ын бүх ангид ерөнхий суурь хичээл болгон үзэж байсан юм.
2.1.6

Хөтөлбөрийн зорилго, зорилт, хөтөлбөрийн төгсгөлд хүрэх үр дүн

 Монголын эртний уран зохиолын талаар оюутан суралцагчидад ерөнхий, тойм төсөөллийг бий болгож, түүнийгээ уран бүтээлдээ ашиглаж чаддаг болохыг энэ хичээлийн зорилго болгодог юм.

Монголын эртний уран зохиолын бүтээлийг орчин үеийн болон дэлхийн уран зохиолын олон талт үзэгдэлтэй холбон авч үзэж, интерпретаци хийдэг чадварыг эзэмшүүлэх зорилготойгоор энэ хичээлийг үздэг. Хөтөлбөрт хичээлийг үзэж дууссаны дараах эцсийн үр дүн нь үндэсний уран зохиолын өв уламжлалтай танилцаж, түүгээрээ бахархдаг хүмүүжлийг олгож, дэлхийн олон үндэстний уран зохиолд Монголчууд бидний оруулсан хувь нэмрийг зүй ёсоор ойлгож, мэдлэг боловсролтой даяаршлын эрин цагт, ард түмнийхээ өв соёлоор хүмүүжиж, хойч үедээуламжлан үлдээх эх оронч хүмүүжлийн үүд хаалгыг нээж өгнө гэж бодож байна.
2.1.7 Хөтөлбөрийг КУДС-ийн сургалтын алба /99097453/, сэтгүүлзүйн тэнхим /361763/ хариуцна.
2.2.1 Хичээл заах сэдэвчилсэн хөтөлбөр
2.2.2

Хичээлийн сэдэв:

 Хичээлийн хэлбэр Цаг
  1. Монголын нууц товчоо
  2. Жангарын туульс
  3. Гэсэрийн туужууд
  4. 13-14-р зуунаас уламжлан ирсэн зохиолууд
  5. Домгийн зохиолууд
  6. Алтан товчуудын тухай
  7. Шар тууж, Эрдэнийн товч
  8. Болор толь, Асрагч нэртийн түүх
  9. Арван буянт номын цагаан түүх, Ганга-н урсгал
  10. Монгол туужис
  11. Үргэлжлэл
  12. “Хөх судар” Ванчинбалынхны уран бүтээлийн тухай
  13. “Нэгэн давхар асар” романы тухай
  14. Д.Равжаагийн уран бүтээл
  15. Агваанхайдавын уран бүтээл
  16. Ишданзанванжил, Хуульч Сандагийн уран бүтээл
 Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

 2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2
2.2.3 Холбогдох эх сурвалж, ашиглах ном зохиол
  1. Монголын уран зохиолын тойм I, II, III дэвтэр
  2. Д.Цэрэнсодном “Монгол уран зохиол”
  3. Монгол уран зохиолын дээж 100-н билиг оршив I, II боть
  4. Л.Түдэв “Монголын уран зохиолын үндэсний болоод нийтлэг шинж”
  5. Д.Цэрэнсодном “Монголын бурхан шашны уран зохиол”
  6. Г.И.Михайлов “Литературное наследство Монголий”
  7. Ч.Билигсайхан “Монгол эрхи, товчис”
  8. Д.Галбаатар
  9. Монгольская литература
  10. Л. Скородунова “Драгоцение четки”
  11. Г.И.Михайлов, К.Яцковская “Монгольская литература”
 1957, 1976, 1999 он

1987 он

1959 хуучин үсгээр

2000, 2001 шинэ үсэг

1975 он

 

1998 он

 

1969 он

1987 он

 

1997 он

УБ 2002 он

1971 он
2.2.4 Гүйцэтгэх даалгавар:
  1. Холбогдох эх сурвалжийн бүх номыг уншина
  2. Лекцийн тэмдэглэл бүрэн хөтөлнө
  3. Явцын ба улирлын шалгалтанд бэлдэнэ.

 
2.2.5 Гүйцэтгэлийг үнэлэх хэлбэр
  1. Унших номыг шалгаж дүгнэнэ
  2. Явцын шалгалтыг нэг удаа авна
  3. Улирлын шалгалт авахдаа дээрхи бүх даалгаварыг нэгтгэн дүгнэж, шалгалтын асуулт, ирц, далгаварын биелэлтийг харгалзан A-F /100-аас 0/ -н оноогоор дүгнэнэ
2.2.6 Сургалтын аргазүй
  1. Уламжлалт “Багш төвт” ба шинэлэг гэх “оюутан төвт” сургалтын аргазүйг хослуулан хэрэглэнэ.
  2. Оюутны бие даасан үйл ажиллагааг бүхий л хэлбэрээр дэмжинэ. Үүнд: Өөр бусад ном зохиол, эх сурвалжийг чөлөөтэй ашиглах, лекц семнарын хичээл дээр багштай маргах, ижил төстэй бусад сургуулийн хөтөлбөрийг баримтлах, багштай чөлөөт сэдвээр маргаан явуулах, зэрэг ажлыг дэмжинэ.
  3. Мэдээлэл харилцаа холбооны шинэ технологи ашиглан өөрсдийн байр суурь, үзэл бодлоо илэрхийлэх, өөрсдийн бүтээлийг ямар ч цензүүргүйгээр түгээх эрхийг нь дэмжинэ.
  4. Дадлагын хичээлээ өөрсдийн сонгосон дуртай газраа хийхийг сайшаан дэмжинэ.
2.2.7 Суралцах орчин, материаллаг хангамжийн бүх асуудлыг сургуулийн захиргаа хариуцна.

 

2.1.1 Хөтөлбөрийн танилцуулга
2.1.2 Орчин цагийн Монгол хэл Мх-1001       1кр цаг
2.1.3 Эрх зүйн зохицуулалт  

Сургуулийн эрдмийн зөвлөлийн хурлаар хэлэлцээд бүх ангид ерөнхий суурь хичээл болгон зааж байна.

 
2.1.4 Хөтөлбөрийн тодорхойлолт  

А. Монгол хэлний судалгааны тойм лекц, Монгол хэл аялгууны учир, Монголын утга зохиолын хэл бүрэлдэн тогтсон явц, Хуучин Монгол бичгийн хэл бүрэлдэн тогтсон тухай, монгол хэлний дурсгалт бичгүүдийн тухай үзнэ.

 

Б. Монгол хэлний авиазүйн зарим асуудал, эгшиг гийгүүлэгч, авианы ангилалын тухай, ярианы явцад авиа өөрчлөгддөг тухай, зөв бичих зүйн заагдсан зарчмын тухай үзнэ.

 

В. Оюутнууд холбох ёсны эрдэм дээр их алдах нь байдаг учир “ба” “эсвэл” “буюу” “хоёр” “агаад” “хийгээд” “болон” зэрэг үгсээр зөв холбон  бичих тухай үзнэ.

 

Г. Үсгийн дүрмийн зарим асуудал, тухайлбал үг хураах, том үсгийг зөв хэрэглэх, урт эгшиг, сул үг, дагаварыг зөв бичих, гадаад үгийг зөв бичих, цэг цэглэлийн тухай үзнэ.

 

Д. Я-гийн төрлийн үсгийн учрыг тайлбарлана.

 
2.1.5 Хөтөлбөрийн үндэслэл  

Дунд сургуульд огт үздэггүй юм уу, дурдах төдийгөөр хязгаарладаг ОЦМХ-ний нарийвчилсан асуудлуудыг нэлээд нарийвчлан авч үзэж, сэтгүүлзүйн ангийн мэргэжлийн суурь хичээл болгож байгаа юм.

 
2.1.6 Хөтөлбөрийн зорилго, зорилт, хөтөлбөрийн төгсгөлд хүрэх үр дүн  

Сэтгүүлч хүн орчин цагийн Монгол хэлний талаар өнгөрсөн ба орчин үеийн үндсэн ойлголттой болгох нь хичээлийн зорилго юм.

Энэхүү ойлголтоо өөрийн бичлэгтээ чадварлаг хэрэглэж сурах нь хичээлийн зорилт юм.

Орчин цагийн Монгол хэлний хичээлийг үзсэний дараагаар оюутан өөрийн бичсэн зүйлдээ Орчин цагийн монгол хэлний талаар элдэв алдаа гажуудал гаргаагүй, эх хэлээрээ зөв бичиж сурах мэдлэгийг эзэмшүүлэхэд оршино.

 
2.1.7  

Хөтөлбөрийг КУДС-ийн сургалтын алба /99097453/, сэтгүүлзүйн тэнхим /361763/ хариуцна.

 
2.2.1 Хичээл заах сэдэвчилсэн хөтөлбөр
2.2.2

Хичээлийн сэдэв:

 Хичээлийн хэлбэр Цаг
  1. Монгол хэл аялгууны учир
  2. Монголын утга зохиолын хэл бүрэлдэн тогтсон нь
  3. Хуучин Монгол бичгийн хэл
  4. Монгол хэл бичгийн дурсгалт бичгүүд
  5. Зөв бичих зүйн 4-н зарчим
  6. Ярианы явцад авиа өөрчлөгдөх
  7. Үсэг зүй, Монгол хэлний авианы зарим асуудал, авиаг ангилах
  8. Эгшиг авиа, эгшиг зохицох ёс
  9. Гийгүүлэгч авиа
  10. Эгшигт 7, заримдаг 9 гийгүүлэгч, Я-н төрлийн үсгүүд
  11. Дараалсан гийгүүлэгч ж, ч, ш ба н, нг, га, г, б, в-г зөв бичих
  12. Ъ,Ь тэмдэгийг хэрэглэх сул үгийг зөв бичих
  13. Гадаад үгийг зөв бичих, том үсэг, үг хураах, үе, үг шилжүүлэх дүрэм
  14. Цэг, цэглэл хаалтыг зөв хэрэглэх
  15. Монгол хэлний холбох ёс “хоёр” “эсвэл” “буюу”-аар хобох
  16. “Байтугай” харин” бөгөөд” болоод” агаад” хийгээд болон”-гоор холбох
 Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

 

Лекц

Лекц

Лекц

Лекц

 

Лекц

Лекц

 

Лекц

Лекц

Лекц

 

 

Лекц

 2

2

2

2

2

2

 

2

2

2

2

 

2

2

 

2

2

2

 

 

2
2.2.3 Холбогдох эх сурвалж, ашиглах ном зохиол
  1. Орчин цагийн Монгол хэлний хэлзүй
  2. Ш.Лувсанвандан “Орчин цагийн Монгол хэлний зүй”
  3. Ш.Лувсанвандан “Орчин цагийн Монгол хэлний бүтэц”
  4. Б.Ринчен “Монгол бичгийн хэлний зүй” I, II, IV боть
  5. Г.Д.Санжеев “Монгол хэлд аялгууны учир”
  6. Б.Пүрэв-Очир “Орчин цагийн монгол хэлний өгүүлбэрзүй”
  7. Хэл зохиол /Г.Рамстедт Монгол ном бичгийн хэл, хүрээний аман аялгуу хоёрыг авиа зүйгээр харшуулсан нь/
  8. Олон улсын Монгол хэл бичгийн эрдэмтний анхдугаар их хурал  I, II боть
  9. Монгол хэл шинжлэлийн дурсгал /бичгүүд/
  10. Ш.Лувсанвандан “Монгол хэл шинжлэлийн асуудал”
  11. Чойжи-Одсэр “Монгол номын зүрхэн тольт хэмээх нэрт 108 үсэг ”
  12. Монгол хэлний зүрхэн тольт хэмээх үсэг дохио оршвой
 УБ 1966

УБ 1967

УБ 1968

1964, 1966, 1967

УБ 1957

 

УБ1957

 

1966

 

УБ 1961

УБ 1997

УБ 1981

 

УБ 2002

УБ 1996
2.2.4 Гүйцэтгэх даалгавар:
  1. Холбогдох эх сурвалжид буй бүх номыг уншина.
  2. Лекцийн тэмдэглэлээ бүрэн хөтөлнө.
  3. Явцын шалгалт, улирлын шалгалтанд бэлтгэнэ.

 
2.2.5 Гүйцэтгэлийг үнэлэх хэлбэр
  1. Унших номыг шалгаж дүгнэнэ
  2. Явцын шалгалтыг нэг удаа авна
  3. Улирлын шалгалт авахдаа дээрхи бүх даалгаварыг нэгтгэн дүгнэж, шалгалтын асуулт, ирц, далгаварын биелэлтийг харгалзан A-F /100-аас 0/ -н оноогоор дүгнэнэ
2.2.6 Сургалтын аргазүй
 
  1. Уламжлалт “Багш төвт” ба шинэлэг гэх “оюутан төвт” сургалтын аргазүйг хослуулан хэрэглэнэ.
  2. Оюутны бие даасан үйл ажиллагааг бүхий л хэлбэрээр дэмжинэ. Үүнд: Өөр бусад ном зохиол, эх сурвалжийг чөлөөтэй ашиглах, лекц семнарын хичээл дээр багштай маргах, ижил төстэй бусад сургуулийн хөтөлбөрийг баримтлах, багштай чөлөөт сэдвээр маргаан явуулах, зэрэг ажлыг дэмжинэ.
  3. Мэдээлэл харилцаа холбооны шинэ технологи ашиглан өөрсдийн байр суурь, үзэл бодлоо илэрхийлэх, өөрсдийн бүтээлийг ямар ч цензүүргүйгээр түгээх эрхийг нь дэмжинэ.
  4. Дадлагын хичээлээ өөрсдийн сонгосон дуртай газраа хийхийг сайшаан дэмжинэ.
2.2.7 Суралцах орчин, материаллаг хангамжийн бүх асуудлыг сургуулийн захиргаа хариуцна.